Afhankelijk van de soort wortelen, ligt de zaaitijd tussen maart en september. Dit maakt wortelen een van de gemakkelijkste gewassen om het hele jaar door te telen! Ook de verzorging is relatief eenvoudig. Maar om het zo aangenaam mogelijk te hebben tijdens het seizoen, leg ik hier stapsgewijs uit hoe het zaaien van de wortelen in zijn werk gaat.
Hoe moet je wortelen zaaien
Om te beginnen moet je weten dat je wortelen meteen op hun juiste locatie moet zaaien. Het is echt een hoop gedoe om ze voor te zaaien en dan uit te planten, en de kans dat je de jonge plantjes ernstig beschadigt aan hun wortels (en dus aan de uiteindelijke delen die je wil oogsten) is veel te groot. Meteen een goed plekje kiezen en daar zaaien dus! Zorg er wel voor dat de grond goed losgemaakt is, door wat te woelen met een woelvork, de grond om te spitten of compost door de aarde te mengen. En dan zaaien maar!
Zelf raad ik aan om wortelen mooi in rijtjes te zaaien. Ja, je kan ze in principe kriskras door elkaar zaaien, maar begin dan maar eens onkruid te wieden… Echt geen aanrader! Ook kan je zo veel gerichter water geven als het te droog wordt.
Het zaaien op een rijtje doe ik het liefst door een houten stok lichtjes in de grond te duwen. Een bezemsteel is bijvoorbeeld perfect geschikt! Door zachtjes te duwen ligt de zaaigeul een tikkeltje dieper, wat het gemakkelijker maakt om alle zaadjes mooi op een rijtje te krijgen.
Let er wel op dat je niet te diep duwt. Je wil uiteindelijk de zaadjes zo’n 0,5-1 centimeter diep hebben, zeker niet dieper. Na het zaaien vul je de zaaigeul voorzichtig op met losse aarde. Soms raden mensen aan om hiervoor gebruik te maken van zand, omdat je dan aan de kleur ook goed kan zien waar je gezaaid hebt. Dit is zeker niet nodig, zelf verkies ik om aan de uiteinden van elk rijtje gewoon twee stokjes in de grond te steken, dan weet je meteen waar de rij zich bevindt!
Wanneer best wortelen zaaien
Het leuke aan wortelen is dat je ze bijna het hele jaar rond kan zaaien. Het beste tijdstip hangt wel af van de wortelsoort en of je al dan niet onder glas te werk gaat. De voornaamste wortelsoorten zijn de zomer- en winterpeentjes.
Zomerwortelen
Het normale seizoen om zomerwortelen te zaaien begint in maart en loopt tot eind juli, eventueel nog tot het begin van augustus. Je kan ze meteen in volle grond zaaien. Het kan dus geen kwaad dat de temperaturen soms nog wat lager gaan, daar kunnen de plantjes zeker tegen. Bedenk wel dat de zaadjes niet goed kiemen als het minder dan 10 graden warm is, dus de gebruikelijke twee tot vier weken kiemtijd kunnen in maart wat langer worden.
Winterwortelen
Winterpeen moet je al vroeg zaaien, ergens tussen april en juni. De wortelen hebben veel tijd nodig om groot en dik te worden, en zitten dus erg lang in de grond. Zeker vergeleken met zomerwortelen moeten ze wel erg lang groeien. Gezien de lange groeiperiode midden in het seizoen voor de meeste groenten, raad ik aan om ze niet in de kas te telen maar gewoon in volle grond.
Zaaiafstanden bij wortelen
Hoewel wortelen niet al te groot worden, blijft het belangrijk om de zaadjes niet te dicht op elkaar te zaaien. Ik heb hier vaak tegen gezondigd, waardoor je uiteindelijk erg veel wortelen ziet kiemen op een te kleine oppervlakte, met heel kleine en slecht groeiende wortelen als resultaat. Wees dus niet te enthousiast, en leg de zaadjes zo’n 2,5 centimeter uit elkaar.
De afstand tussen de rijtjes wortelen hou je best op zo’n 20-30 centimeter. Zo heb je voldoende plaats om tussen het wortelloof onkruid te verwijderen. Ook bij het oogsten is een beetje ruimte hebben zeker handig.
Als je goed zaad hebt, zodat het grootste deel kiemt, zal je op deze manier voldoende dichte rijtjes krijgen, zonder veel jonge plantjes te moeten uittrekken. Dit is namelijk ook een optie: gewoon zaaien, mogelijk veel te dicht op elkaar, en dan het te veel aan worteltjes uittrekken. Bedenk wel dat je hierdoor mogelijk naburige wortelen kan beschadigen. Een tweede nadeel is dat je, zeker als de wortelen al wat groter zijn en de lente of zomer echt van start gegaan is, moet opletten met de wortelvlieg. Ik zaai binnen een rijtje zelf vaak te enthousiast, gewoon omdat het zo lastig is om de piepkleine wortelzaadjes precies neer te leggen.
Beste standplaats voor wortelen
Afhankelijk van het type wortel dat je verkiest, zaai je best in de kas of in volle grond. Meestal zaai je de teelt meteen in volle grond. Enkel voor heel vroege soorten, kan je overwegen om heel vroeg onder glas te zaaien, om zo al snel te kunnen oogsten. Ik verkies om enkel buiten te zaaien, om zo de teelt onder glas te bewaren voor andere gewassen die dit meer nodig hebben.
Wortelen kunnen goed tegen de zon en mogen dus in volle zon staan. Het allerbelangrijkste bij wortelen is echter dat de bodem goed luchtig is. Een vaste grond zorgt voor wortelen die niet mooi recht naar beneden kunnen groeien. Je krijgt dan van die gekronkelde exemplaren, waar je liever niet aan het schrapen begint!
Omdat wortelen niet zo veeleisend zijn qua bodem, vormen ze een perfect gewas op minder vruchtbare bodems. Zandgrond wordt vaak vervloekt omdat deze zo slecht vocht vast houdt en minder voedzaam is. Maar helemaal geen zorgen voor de wortelteelt, die gaat net geweldig goed op zandgrond. Zanderige bodems zijn vanzelf al wat losser, wat tot mooi rechte worteltjes leidt! Ook vloeit overtollig water gemakkelijker weg op zandgronden, waardoor de wortelen niet te nat staan. Daar kunnen ze namelijk niet goed tegen!
Wortelen in een verhoogde bak
Net omdat mooie en rechte wortelen een luchtige bodem vragen, is het zaaien in een verhoogde bak erg aan te raden. Je kan de bodem gemakkelijker luchtig maken in zo’n bak, zeker omdat je hier niet in gaat staan. De grond wordt dus nooit vast aangedrukt.
Verder zorgt het werken in een bak ook voor minder vochtproblemen, handig voor mensen die op een nattere bodem willen tuinieren. Tot slot maakt een verhoogde bak ook het onkruid wieden wat minder zwaar voor de rug, een bijkomend voordeel!