Heerlijk zo’n verse tomaten recht vanuit je eigen moestuin. Maar dan moet je ze wel op het perfecte moment plukken om de beste smaak te krijgen. Handig bij tomaten is wel dat ze zelfs na het plukken nog wat verder rijp worden. Daardoor is het geen ramp als je net te vroeg je tomaten al plukt. Toch zal deze smaak nooit helemaal hetzelfde zijn als tomaten die wel op het ideale moment geplukt werden. Belangrijk dus om ze juist te oogsten, en daarom bespreken we dat hier uitgebreid!
- 1 Hoe tomaten oogsten
- 2 Wanneer tomaten oogsten
- 3 Tomaten rijp krijgen aan de plant
- 4 Groene tomaten plukken en laten rijpen
Hoe tomaten oogsten
Om tomaten te oogsten gebruik je best een (tuin)schaar om de tomaten van de plant te knippen. Het is vooral belangrijk om ze niet met de hand van de plant af te trekken omdat dit vaak voor schade aan de plant zorgt.
Zelf vind ik het altijd geweldig om gewoon een stuk fruit of groente meteen van de plant te trekken (bijvoorbeeld bij aardbeien), maar voor tomaten is dit zeker geen goed idee. Je merkt dit vaak zelfs als je een tros tomaten uit de winkel haalt. Bij de laatste tros die ik zo gebruikte, trok ik er een tomaat af… Alleen kwam deze niet goed los, en had ik de helft van de tak ook mee gescheurd. Allemaal geen probleem omdat dit een gekochte tros was, maar als je dit doet met je nog groeiende planten is het niet zo handig. Je zou je planten dan beschadigen terwijl ze nog lang moeten opbrengen. Dit wil je uiteraard vermijden, na al je werk om tomaten te laten groeien!
Daarom pak je best een snoeischaar om de tros eenvoudig over te knippen. Ook als slechts een deel van de tros rijp is, kan je de individuele tomaten die wel al rijp zijn er mooi tussenuit knippen. Kortom, niet met de hand, maar wel met een schaar oogsten! Maar wanneer moet je nu net je tomaten gaan plukken?
Wanneer tomaten oogsten
Tomaten kan je het best pas oogsten als ze nét goed rijp zijn. Dit zie je aan de tomaat als deze een mooie kleur krijgt, al hangt de kleur af van de soort, meestal is dit dus hevig oranje of rood, maar soms ook paars of geel. Ook het gevoel moet goed zitten: net zacht, maar nog niet plat. Het tijdstip van het jaar dat ze rijp worden is meestal vanaf half juli of ergens in augustus, afhankelijk van het weer en de standplaats.
Een rijpe tomaat herkennen
Een rijpe tomaat herkennen is niet altijd even gemakkelijk omdat er zo ontzettend veel verschillende soorten bestaan. Elke soort heeft wel zijn eigen specifieke kenmerken, waardoor je soms niet gewoon op basis van de kleur kan zeggen wanneer de tomaat rijp is. Daarom is het best om te weten hoe je tomatensoort eruit ziet als hij volgroeid is, dan kan je beter inschatten wanneer de vrucht klaar is.
Als de tomaat overal de kleur krijgt die hij hoort te hebben, is de kans groot dat hij rijp is. Voor de meeste tomatensoorten wil dit dus zeggen dat de vrucht overal mooi rood moet zijn. Aangezien een tomaat normaal gezien van binnen begint met rijpen, kan je er meestal wel vanuit gaan dat de tomaat rijp is als de buitenkant overal mooi rood is.
Belangrijker dan de kleur is misschien nog wel het gevoel. Een onrijpe tomaat is hard. Bij rijpe tomaten kan je de schil lichtjes induwen. Als je te gemakkelijk kan duwen, is de tomaat een beetje té rijp geworden, dus probeer dit zeker te vermijden.
Samengevat: als de tomaat overal een mooie kleur heeft gekregen en je voelt dat de tomaat een beetje zacht wordt als je op de schil duwt, dan is hij rijp!
Moment van het jaar
Het tijdstip van het jaar waarop de tomaten klaar zijn om te oogsten hangt uiteraard wat af van wanneer je begint met zaaien. Toch zal je er meestal niet in slagen om tomaten te oogsten voor juli. Standaard is de tweede helft van juli het moment om te beginnen met de tomatenoogst in een kas (eentje die je niet echt verwarmt, als je dit wel zou doen en optimale condities hebt, dan kan je uiteraard een stukje sneller oogsten). Plant je de tomaten uit in volle grond, buiten in je tuin, dan is de oogst wat later, meestal tegen augustus.
Helaas is het tomatenseizoen vrij kort. Vanaf oktober krijg je de tomaten niet meer rijp omdat de temperaturen te laag worden. Hoe je toch zo goed mogelijk tomaten kan laten rijpen tijdens het seizoen, leg ik nu uit.
Hoe tomaten laten rijpen
Om mooie en lekkere tomaten te krijgen, hebben je planten veel zon, voedingsstoffen en water nodig. Daarnaast kan je mooiere vruchten krijgen door de planten wat te sturen: de okselknoppen verwijderen (dieven genoemd), eventueel wat laaghangend blad wegsnoeien. Tegen het einde van het seizoen, als de tijd toch te kort wordt voor nieuwe bloemen om nog tot vruchten uit te groeien, kan je ook deze bloemetjes wegknippen, zodat die geen energie van de andere trossen wegsnoepen. Ook het op tijd oogsten van de andere tomaten is belangrijk, omdat de energie van de plant dan niet langer verdeeld wordt, maar allemaal naar de nieuwe trossen gestuurd wordt.
Elke soort heeft zijn eigen kenmerken, maar voor allemaal lijkt wel te gelden dat de temperatuur ontzettend belangrijk is.
De beste temperatuur voor tomaten
Tomaten groeien niet altijd goed. Voor de optimale groei en rijping van je tomaten, moet de temperatuur tussen de 15 en 30 graden Celsius zijn.
Onder de 15 graden is het haast onmogelijk om nog vruchten mooi te laten rijpen, en zelfs de ontwikkeling van nieuwe tomaten komt tot stilstand. Dat tomaten niet graag koud hebben, vond ik logisch: ze komen namelijk uit Zuid-Amerika. Daarom dacht ik vroeger steeds dat tomaten echte zonnekloppers waren die hielden van hoge temperaturen. Dit blijkt echter helemaal niet het geval! Temperaturen van meer dan 30 graden zorgen ervoor dat de groei van tomaten stilvalt. Hoe dit juist komt is nogal technisch en heeft met allerlei chemische processen te maken. Als je dit interessant vindt, kan je altijd op de website van Cornell University lezen hoe hitte de groei belemmert (in het Engels).
Einde van tomatenseizoen: nog veel onrijpe tomaten aan de plant
Na de zomer worden de dagen plots snel korter en de temperaturen beginnen stilaan lager te worden, zeker ’s nachts. Je voelt dat de natuur tot rust wil komen, maar je hebt schrik: je tomaten hangen nog aan de struiken! Elk jaar opnieuw denk ik: ja die krijgen we nog wel rijp, ze groeien nog zo mooi, en ze krijgen net een kleurtje… Maar dan opeens begint het te vriezen en mislukt de oogst. Je kan het echter ook slimmer aanpakken als je wat vooruit denkt in de laatste maand.
Moeilijk is het zeker niet, de volgende drie zaken kan je best toepassen om nog zoveel mogelijk uit je planten te halen:
- Om te beginnen moet je zorgen dat er geen nieuwe trossen meer gaan groeien. Snoei nieuwe bloemen dus gerust weg, die gaan toch geen vruchten meer opleveren in dit seizoen.
- Te kleine vruchten mogen weg. Deze gaan toch geen tijd meer hebben om groter te worden en nog te rijpen voor het einde van het jaar.
- Ook delen van de plant die niet meer gezond zijn of waar helemaal geen tomaten aan groeien, mag je wegsnoeien.
Deze drie zaken samen zorgen ervoor dat de plant alle energie kan richten op het laten groeien van de overgebleven tomaten, waardoor deze nog snel wat dikker worden en kunnen rijpen. Een extra tip is om wat minder water te geven, zodat de plant nog minder zin heeft om nieuwe tomaten aan te maken of verder te groeien, maar energie steekt in het laten rijpen van de bestaande vruchten. Alleen is dit soms moeilijk in ons land, omdat het hier vaak regent in de herfst. In de kas kan je dit uiteraard wel toepassen!
Groene tomaten binnen laten rijpen
Aan het einde van een groeiseizoen of ook soms tijdens een hittegolf wordt het bijna onmogelijk om een tomaat te laten rijpen. Daarom kan je er voor kiezen om enkele tomaten te oogsten nog voor ze volledig rijp zijn. Deze kan je dan niet meteen opeten, maar je kan ze wel binnen rijp proberen te krijgen.
Maar hoe doe je dat dan, groene tomaten oogsten maar wel nog rijp krijgen? Het principe is eigenlijk heel eenvoudig: steek de tomaten ergens in, enkele weken wachten, en klaar! Je kan de tomaten bijvoorbeeld in een papieren zak steken, ofwel in een plastic zak. Kies je voor plastic, dan maak je best wel enkele kleine gaatjes zodat er toch een beetje lucht kan ontsnappen. Nog een andere methode is de tomaten in krantenpapier wikkelen en zo in een kartonnen doos leggen, al stapel je ze best niet op elkaar.
Tot slot kan je ze ook gewoon nergens in doen, maar gewoon zo op de vensterbank leggen. Deze methode werd me altijd aangeraden door mijn grootmoeder. Let wel op dat ze niet in de zon liggen, dan wordt het vaak toch nog te warm en krijg je ongelijkmatig gerijpte tomaten. Op de vensterbank draai je ze ook uit de zon wel elke dag best even om, zodat ze mooi overal rijpen.
Een leuke tip voor tomaten die je in een zak steekt, is om er een rijpe appel of banaan bij te steken. Deze geven namelijk ethyleen af (een bepaald soort gas dat vrijkomt bij de rijping van fruit), en dit gas stimuleert andere vruchten ook om rijp te worden. Zo kan je het rijpen van je tomaten dus versnellen!
Hoe lang duurt het voor een groene tomaat rijp wordt
Hoe lang het duurt om de tomaten rijp te krijgen, hangt heel erg af van de omgevingstemperatuur en hoe rijp je ze van de plant hebt geplukt. Meestal duurt het nog zo’n twee tot vier weken. Ik zou aanraden om op voorhand wel te sorteren op basis van hoe rijp je ze plukt, zodat je de groene tomaten kunt groeperen. Als je ze samen in een zak steekt, is het handig dat ze ongeveer gelijktijdig rijp zullen zijn. Ook in krantenpapier is het handiger om te weten hoe ver ze waarschijnlijk al gerijpt zijn. Anders moet je telkens alle tomaten uit het papier wikkelen om ze te bekijken!
Hoewel het veelbelovend klinkt, wil ik je wel waarschuwen. Je krijgt helaas niet alle tomaten mooi rijp. Enkel redelijk volgroeide tomaten waar je aan de plant al kan zien dat de kleur van donkergroen stilaan wat lichter groen tot witachtig wordt, ga je goed kunnen laten rijpen na het plukken. De nog kleinere vruchten zal je helaas niet echt kunnen gebruiken, tenzij je hier specifiek een gerecht mee wil klaarmaken.