Sla is waarschijnlijk een van de meest voorkomende groentes in de moestuinen in ons land. We kennen deze groente allemaal en in de zomer wordt sla ontzettend veel geserveerd. Zeg nu zelf, op dagen waarop het puffen en zweten is terwijl de temperaturen tot meer dan dertig graden Celcius stijgen… Wat wil je dan liever dan een fris slaatje eten? En als die sla uit eigen tuin komt, smaakt hij des te beter! Lees hier hoe je super eenvoudig heerlijk sappige sla kan laten groeien!
Alles over sla, inclusief de geschiedenis
We spreken vaak over sla, soms ook wel salade genoemd, maar eigenlijk is er niet zoals ‘sla’. Er zijn ontzettend veel verschillende soorten sla. De ene vormt een krop, de andere groeit gewoon als blaadjes naast elkaar. Je hebt groene en gele sla, maar net zo goed rode. De ene soort sla heeft niet zoveel smaak, waar andere soorten zoals rucola net heel sterk smaken. Kortom, sla is er in alle vormen, kleuren en smaken!
Geschiedenis van de slaplant
Al bijna vijfduizend jaar geleden werd sla geteeld in het oude Egypte, wie weet wel in de buurt van de pyramides! De sla die toen gegeten werd, was wel niet zo lekker als de sla die we nu kennen. Boeren, en meer recent ook wetenschappers, zijn al eeuwen lang bezig met het kruisen van de plant om zo nieuwe soorten te produceren die steeds sappigere blaadjes en grotere kroppen vormen. Ik vermoed dat we niet graag de sla van de Romeinen zouden eten… Behalve dan Romeinse sla natuurlijk! 🙂
Oorspronkelijk kwam sla in de wilde natuur voor rond de Middellandse Zee tot in de buurt van Siberië, voor het op grote schaal geteeld werd over zowat de hele aardbol. Je zou dus kunnen zeggen dat sla eigenlijk onkruid is, maar dan wel lekker onkruid!
Zelf sla telen
Zo, nu komen we aan het echte werk: wat moet je weten voor je zelf in de aarde begint te wroeten om je eigen slaplanten te laten groeien? Wel, om te beginnen het volgende: ondanks dat sla over haast de hele wereld verbouwd wordt, kan sla maar tegen beperkte temperaturen. De slablaadjes kunnen bevriezen als de temperatuur onder nul gaat, maar ook hoge temperaturen zijn niet ideaal. Hoewel sla heel erg goed groeit in warm weer, krijg je dan niet zo’n mooie kroppen. Erger nog, is dat sla dan heel snel doorschiet. Dit doorschieten wil zeggen dat de sla snel in de hoogte groeit en hier bloemen krijgt, soms groeien ze tot wel een meter hoog! Mooi toch? Ja… maar het probleem is dat de smaak heel slecht wordt eens sla is doorgeschoten. Daarom moet je dit zeker vermijden door snel genoeg te oogsten voor de planten beginnen door te schieten, en je zou er voor kunnen kiezen om geen sla te telen in het midden van de zomer.
De levensduur van een slaplant is niet zo lang: van een tweetal maanden tot maximaal een goede vier maanden. En in deze levensduur is dus meegerekend dat er bloemen moeten groeien, dus sla leeft nog een stuk minder lang als ze als groente geteeld wordt.
Wist je dat? Je kan af en toe eens een krop sla laten doorschieten zodat hij bloemen krijgt. Als je dan nog wat langer wacht tot er zaden gevormd worden na het bloeien, kan je zo voor je eigen zaad zorgen om daarna afstammelingen van je eigen sla te telen!
Waar sla planten: in de zon of toch maar schaduw
Aangezien sla dus niet tegen de hitte kan, moet je deze groente zeker niet in volle zon aanplanten. Kies eerder voor halfschaduw, bijvoorbeeld achter wat andere planten die een groot deel van de dag ervoor zorgen dat er weinig zonlicht tot op de sla zelf valt. Let natuurlijk wel op dat er steeds voldoende licht op de blaadjes kan vallen, want enkel dan zal je een heerlijke krop kunnen produceren. Wat direct zonlicht de eerste uren van de dag, of net wat avondzon, hoe het uitkomt in je tuin, is perfect!
Geef sla voldoende water, maar overdrijf ook niet. In de tuinbouw heeft men ontdekt dat wat minder water geven net voordelig is. Iets minder water is niet enkel goedkoper, maar zorgt er ook voor dat de sla veel langer vers blijft… Misschien een aanrader voor ons moestuiniers ook? Ik ga het alvast zelf proberen bij een deel van mijn oogst.
Zaaien
Laten we nu eens kijken naar hoe het allemaal begint! Wel, om een krop sla te krijgen, begint alles bij een klein zaadje. Het leuke aan sla is dat er zoveel verschillende soorten zijn, dat je bijna het volledige jaar rond kan zaaien en oogsten. Wat heb je allemaal nodig om sla te zaaien? Niet veel hoor, enkel het volgende:
- Slazaadjes
- Zaai- en stekgrond
- Bakjes om in te zaaien
- Een beetje tijd
Valt reuze mee toch? Om te zaaien moet je niet veel doen: je doet wat zaai- en stekgrond in een bakje en zorgt dat de aarde licht vochtig is. Vervolgens leg je de zaadjes op deze grond en daar doe je tot slot terug een heel dun laagje aarde over. Let op: een dun laagje is belangrijk! Sla heeft licht nodig om te kiemen, dus zorg dat er geen dikke portie aarde over blijft liggen, dan gaan de zaadjes niet goed kiemen. Eens je de zaadjes in de aarde hebt, zet je het bakje op een licht plekje, en elke dag kijk je of je een beetje water moet geven om de aarde vochtig te houden. Doe dit liefst met een plantenspuit zodat de zaadjes niet wegspoelen.
Een heel belangrijke vraag die we nog niet hebben bekeken is de volgende: wanneer moet ik sla zaaien? Wel, dat hangt er heel erg vanaf! Ga je zaaien in kas, of meteen in volle grond? Als je écht geen geduld hebt, kan je al binnen in huis zaaien in de loop van januari. In kas volgt al snel, en uiteindelijk kan je ook in volle grond in je tuin beginnen!
Zaaien in kas
Als je de sla in je kas wil zaaien, kan je vanaf februari beginnen. Het zaaiproces blijft redelijk gelijkaardig aan hierboven, vergeet zeker niet om geregeld te kijken of je zaadjes nog vochtig genoeg staan, anders gaan ze niet goed kiemen. Let er in de kas op dat het niet té warm wordt. Als er enkele uren zon op het glas staat, kan de temperatuur heel snel oplopen. Vanaf dat de temperatuur boven de 27 graden gaat, kiemen sla zaadjes niet meer, dus vergeet niet voor wat verluchting te zorgen als de temperatuur te hoog begint op te lopen!
Na ongeveer een week beginnen de zaadjes uit te komen, al hangt dit wat van de temperatuur af. Bij te lage temperaturen kan het wat langer duren, tot wel twee weken, maar als het temperatuur net goed zit, kan je soms al na enkele dagen zaailingen hebben!
Zaaien in volle grond
Vanaf april kan je ook eindelijk de handen uit de mouwen steken in de tuin en direct buiten zaaien. Het is buiten lastiger om de zaadjes goed vochtig te houden, dus hier zal je veel tijd aan moeten spenderen als je buiten zaait. Daarom raad ik persoonlijk aan om toch binnen in huis of in de kas te zaaien zodat je de omgevingsfactoren beter in de hand hebt. Zo kan je voor een meer constante temperatuur zorgen en voor een hogere vochtigheid dan buiten. Na ongeveer een week, soms iets meer of minder, kiemen de zaadjes. Nu kan je eindelijk voor je sla beginnen te zorgen! Maar hoe doe je dit dan juist?
Nadat de zaailingen uitkomen, hebben ze eerst enkel hun kiemblaadjes. Wacht nog even langer, en blijf de grond vochtig houden, totdat de eerste echte blaadjes tevoorschijn komen. Nu kan je je eindelijk klaar maken voor de volgende stap: het uitplanten of verspenen.
Sla uitplanten
Wat we nu willen doen, is de jonge plantjes uitplanten. Als je ze wil verplanten nadat de eerste echte blaadjes tevoorschijn komen, kan je dat best nog in bakjes doen maar dan wat verder uit elkaar geplant dan de zaailingen nu in de zaaibakjes staan. Deze bakjes kan je nu vullen met potgrond, zaai- en stekgrond is niet meer nodig. Als je iets langer wacht, kan je ze ook meteen uitplanten op hun definitieve plekje in volle grond in de tuin of in potten. Bij het uitplanten moet je wel heel erg voorzichtig zijn om de nog erg jonge wortels van de plantjes niet te beschadigen, zodat je zaailingen snel sterk verder kunnen groeien. Als je de wortels te erg raakt, kan je plantje dood gaan.
Nu hangt het er heel sterk vanaf welke sla je hebt gezaaid. Als je veldsla hebt gezaaid, wil je deze liefst in kleine rijtjes uitplanten. Voor kropsla, waar we vanaf hier de focus op zullen leggen op deze pagina, is het wat anders. Hier is het belangrijk om voldoende ruimte te houden tussen alle planten, want uiteindelijk wil je natuurlijk dat er grote kroppen sla gevormd worden. Meestal wordt aangeraden om ongeveer 30cm in alle richtingen open te laten tussen de plantjes. Ik vind dit zelf een beetje te veel, zo verlies je nogal veel ruimte in je moestuin. Daarom zou ik aanraden om de sla in een kruispatroon uit te planten, zo kan je ze dichter bij elkaar zetten en hebben de plantjes toch de kans om dikke kroppen te vormen. Meer sla op minder ruimte lijkt me zeker nooit slecht!
Tip: je hoeft je sla niet per se te verspenen in de tuin! Je kan ook sla in potten of bakken telen, zo kan je ze zelfs gemakkelijk verplaatsen om ze wat meer zon of schaduw te geven. Ook voor mensen die geen tuin hebben en enkel een balkon, is het dus mogelijk om sla te telen!
Slaplantjes kopen
Een laatste manier die ik nog niet vermeld heb, is het aankopen van slaplantjes. Heel wat mensen vinden het nogal een gedoe om met de zaai- en stekgrond te beginnen of willen gewoon sneller van start gaan. Als je in april nog je eerste zaadjes moet zaaien, is het misschien al wat laat, dan duurt het nog zo lang voor je eerste oogst. Als je echter jonge plantjes koopt, zit je zo enkele weken voor op schema en kan je veel sneller overgaan tot oogsten!
Slaplantjes kan je kopen in tuincentra of soms ook op de lokale markt. En af en toe moet je ze zelfs niet kopen, maar kan je ze krijgen. Ik heb al gehoord van mensen die zo ijverig waren bij het zaaien, dat ze gewoon geen blijf meer weten met hun zaailingen. Bij deze mensen kan je soms jonge plantjes gratis krijgen, en je maakt hen er nog blij mee ook!
Opkweken
Eens je zaailingen groot genoeg zijn, kan je ze dus uitplanten. Het belangrijkste hierbij is dat je zorgt dat je plantjes ver genoeg uit elkaar staan zodat je mooie kropsla krijgt. Tijdens het groeien moet je eigenlijk niet zoveel doen, het belangrijkste is dat je zorgt dat je groeiende sla geregeld water krijgt, ongeveer om de twee dagen. Hierbij wordt aangeraden om niet te veel op de bladeren zelf te gieten, maar wel dicht bij de grond zodat het meteen naar de wortels gaat.
Sla bemesten
Als je sla in een pot kweekt, moet je er vanuit gaan dat de sla alle voedingsstoffen uit de pot heeft opgebruikt na een week of acht. Daarom zal je de planten dus nieuwe voedingsstoffen moeten geven. Je kan hiervoor wat vloeibare meststof geven of bepaalde soorten korrels.
Als je sla in de tuin teelt in volle grond, is het vooral belangrijk dat je de bodem luchtig maakt voor je begint. Dit kan je doen door je zelf gemaakte compost door de aarde te mengen. Dit zorgt niet enkel voor een luchtige bodem, maar geeft ook de nodige voedingsstoffen voor je sla! Eventueel kan je nog wat extra compost op de aarde strooien na enkele weken om wat extra voedingsstoffen aan te brengen. Ook in de tuin kan je uiteraard gekochte meststoffen toevoegen, liefst biologische om het gezond te houden!
Sla tegen slakken beschermen
Misschien wel het moeilijkste aan sla telen, is zorgen dat je niet enkel de dieren in je tuin eten geeft, maar ook zelf uiteindelijk aan tafel kan gaan. Sla is namelijk het lievelingseten van slakken… Probeer dus om te vermijden dat er veel slakken rond je sla komen. Hoe kan je slakken bestrijden? Wel, een eerste mogelijkheid is om de slakken zelf met de hand van je sla te plukken. Een tweede optie is om slakkenkorrels te strooien. Kies hier wel zeker voor biologische korrels, we willen de natuur niet belasten! Een laatste optie is ook preventief: probeer de slakken en hun eitjes te bestrijden door af en toe kippen door je moestuin te laten wandelen, die eten met veel plezier de slakken en de slakkeneitjes op zodat je hier geen last meer van hebt! Zeker in de winter kan je kippen ongestoord door de moestuin laten scharrelen, aangezien er dan toch nauwelijks activiteit is en ze dus weinig oogst kunnen vernielen!
Oogsten
Eindelijk is het zover, je sla begint dikke kroppen te vormen en je kan niet meer wachten om er aan te beginnen eten! Een krop sla kan je oogsten door vervolgens de buitenste blaadjes van de krop te snijden, waardoor je de krop de kans geeft om nog wat nieuwe jonge blaadjes aan te maken. Als je voldoende planten hebt, is het echter gemakkelijker om gewoon de volledige krop te oogsten.
Als je de sla meteen wil opeten kan je ook de krop afsnijden net boven de wortels. Vergeet de krop uiteraard niet nog snel te wassen en dan maar aanschuiven aan tafel! Helaas is het niet mogelijk om sla uit de eigen moestuin lang te bewaren, het is echt niet aan te raden om een dag op voorhand te plukken… Afsnijden en de dag zelf opeten is het best.
Bewaartip: je kan de sla oogsten door de volledige plant uit de grond te halen, met de wortels er bij. Dan kan je, moest je dit willen, de krop nog een dag bewaren door de wortels in water te zetten.
Heb je zelf al manieren gevonden om sla uit je moestuin langer te bewaren? Of heb je nog leuke tips en ervaringen die je wil delen? Laat dan gerust een reactie achter!