Het heeft lang geduurd voor ik dit geleerd heb, maar komkommers kan je zeker ook zelf telen in de lage landen! Als kind had ik nooit nagedacht waar ze nu eigenlijk vandaan kwamen. Ik had in elk geval iets spannender verwacht dan uit eigen land! Maar het kan, en ook jij kan ze zeker kweken! Lees hier alles over hoe je gemakkelijk en goedkoop komkommers kan telen! Als je op zoek bent naar specifieke informatie, kan je het menu gebruiken om snel naar dit deel te springen. Of je leest rustig verder om alles nog eens op te frissen!
De komkommerplant
Komkommers groeien aan planten die me steeds aan courgettes of pompoenen doen denken. De planten kruipen ook over de grond zoals bijvoorbeeld pompoenen, maar je kan ze ook gemakkelijk omhoogleiden om zo de komkommers in de lucht te hebben. In de commerciële komkommerteelt wordt dit ook zo gedaan, daar groeien ze allemaal omhoog.
Hoewel komkommerplanten erg groot kunnen worden, zijn het toch maar eenjarige planten. Met andere woorden, elk jaar kan je weer van nul beginnen bij een klein zaadje, om enkele maanden later gigantische planten met heerlijk sappige komkommers te krijgen! Ik vind het in elk geval ontzettend fascinerend en indrukwekkend om zo’n klein zaadje tot zo’n enorme plant te zien groeien, dat alleen al is een reden om je eigen komkommers proberen te telen!
Wist je dat? Komkommers groeien aan dezelfde soort plant als augurken. Ik vind komkommers lekker, maar augurken… Zwijg me er van! Door het selectief telen met bepaalde planten, heeft men er voor kunnen zorgen dat de komkommerplant sappige vruchten geeft met veel betere smaak dan die (naar mijn bescheiden mening) vieze augurken!
Zelf komkommers zaaien
Niets is zo leuk als eigenhandig aan het begin van het proces te kunnen beginnen, met andere woorden, om het zaadje zelf in de grond te planten en de volledige groei, van zaad tot vruchten, te kunnen bewonderen. Maar hoe zaai je dan komkommers? Wel, je hebt het volgende nodig:
- Komkommerzaad
- Zaai- en stekgrond
- Potten om in te zaaien
- Een paar minuten van je tijd
Valt reuze mee toch? Bij het zaaien van komkommers wil ik je graag waarschuwen: overdrijf niet. Met één succesvolle plant, kan je met een heel gezin voldoende komkommer eten voor maanden. Lang bewaren kan je ze toch niet, dus je hoeft niet meer te kunnen oogsten dan je tijdens het seizoen kan verwerken. Ergens zou je dus kunnen stellen dat één zaadje al voldoende is. Nu weet je natuurlijk ook dat niet elk zaadje zal kiemen en tot een volgroeide plant zal groeien, dus zaai eventueel een zaadje of vier à vijf. Veel meer ga je zeker niet nodig hebben en moest je meerdere zaadjes kunnen laten kiemen, dan is dat altijd mooi meegenomen. Je kan dan zelf wel erg veel komkommers eten, of gewoon de mensen in je omgeving blij maken. Misschien ken je wel iemand die graag ook een komkommerplant wil? Of je kan je vrienden, familie en buren van verse groenten gaan voorzien verschillende maanden lang!
Goed, nu dat is uitgeklaard, kunnen we de handen uit de mouwen steken. Begin met een pot te vullen met zaai- en stekgrond. Ik geef zelf de voorkeur aan een tamelijk grote pot met slechts één zaadje. Het voordeel hiervan, is dat je de zaailingen niet meer hoeft uit te planten, behalve op hun definitieve locatie. Dit uitplanten heeft altijd een risico dat sommige plantjes het niet overleven, en aangezien je toch maar weinig zaadjes wil zaaien elk jaar, kan je net zo goed ruim genoeg zaaien. Je zou zelfs met één of twee zaadjes (en dus evenveel potten) kunnen beginnen, moest er dan niets uitkomen, kan je in diezelfde potten nog een keer zaaien. Zo heb je niet vier verschillende plantenpotten nodig.
Eens je het zaadje hebt geplant, maak je de grond vochtig. Komkommers kiemen liever niet in het water, dus vochtig is zeker voldoende. Sommige tuiniers raden daarom zelfs aan om de aarde te mengen met wat zand, om zo te zorgen dat het water zeker voldoende afgevoerd wordt. Moest je dit willen, kan je dus zeker een beetje zand toevoegen, maar overdrijf hier ook niet in. De vruchtbaarheid van je grond daalt namelijk sterk door al dit zand. Eens je gezaaid hebt, zet je de pot best bij kamertemperatuur (zo’n 20 graden is ideaal). Nu even geduld hebben, meestal hebben de zaden iets meer dan een week nodig om te kiemen. Rest nog de vraag wanneer je komkommers moet zaaien, dit is eind maart tot ergens in april, afhankelijk van of je ze binnen of buiten wil laten groeien.
Zaaien in kas
Komkommers kan je eind maart, begin april beginnen zaaien als je ze nadien in je kas (of voor de Belgen onder ons, in de serre) wil laten opgroeien. Iets later kan natuurlijk ook geen kwaad, dan ga je gewoon iets later beginnen oogsten. Het voordeel van komkommers telen in een kas, is dat je meestal een veel betere oogst kan krijgen. Als je dus een kas hebt, is dit zeker een groente waarvoor je een plekje zou kunnen voorzien.
Zaaien in volle grond
Komkommers kunnen net zoals zoveel andere groentes niet tegen nachtvorst. Je kan ze met andere woorden dus pas buiten zetten rond half mei, na de ijsheiligen. Als je de planten niet in een serre kan plaatsen, kan je dus best niet te vroeg zaaien… Buiten zaaien kan dus pas half mei, maar ik zou eerder aanraden om ze wel voor te zaaien in een pot.
De plant wordt wel snel erg groot om in je woonkamer te laten groeien, dus zaai gewoon iets later, zeker niet voor half april. Zo heb je tegen het einde van de maand de eerste blaadjes, en is de plant nog niet te groot voor ze naar buiten kan. Ik zou wel afraden om meteen in volle grond te zaaien. Dan kan je pas rond de ijsheiligen beginnen, waardoor het al laat op het jaar wordt voor je kan beginnen oogsten.
Bedenk wel dat komkommers een veel betere oogst geven in een kas. De planten hebben het graag lekker warm en droog. Als je ze in volle grond gaat telen, zoek je dus best een beschut en warm plekje voor je planten. Misschien kan je ze deels onder een afdakje zetten, zonder al te veel zonnestralen te blokkeren? Zelf wat knutselen kan snel een oplossing geven!
Komkommers laten groeien
Nu je eindelijk dat kleine plantje ziet groeien, wil je natuurlijk ook weten hoe je het moet verzorgen om tot een goede oogst te leiden. Wel, heel moeilijk is het opkweken van komkommerplantjes zeker niet! Om te beginnen gaan we het plantje toch nog één keer moeten verpotten om het op zijn definitieve plekje te zetten. Aangezien de planten zéér veel voedingsstoffen nodig hebben om zo groot te kunnen worden, zal je voldoende meststoffen moeten voorzien. Om te beginnen is het een goed idee om de bodem vruchtbaar te maken rond het gat waar je de plant in gaat zetten. Gebruik bijvoorbeeld eigen gemaakte compost of andere meststoffen om je plantje alvast een goede start te geven. Terwijl de plant verder groeit, kan je best ook om de paar weken wat extra voedingsstoffen geven zodat de plant op elk moment de energie kan vinden om te blijven groeien.
Naast voedingsstoffen hebben komkommerplanten ook redelijk veel water nodig. Ik raad aan om toch zeker elke twee dagen eens goed water te geven. Giet liever niet op de bladeren maar wel meteen aan de stam dicht bij de wortels, zo kan je de kans op ziektes al kleiner maken! Zeker als je merkt dat blaadjes slap beginnen te hangen, is het hoog tijd om water te geven, maar beter dus net voor de plant haar blaadjes laat hangen.
Komkommerplanten snoeien
Tijdens het opgroeien kan je best af en toe een beetje snoeien. Groeit de plant echt veel te wild? Knip dan hier en daar een scheut weg zodat de energie naar de vruchten blijft gaan. Ik kies er zelf ook voor om af en toe wat bladeren weg te knippen. Waar en wanneer je de komkommerplant moet snoeien, is voornamelijk als er verkleurde blaadjes beginnen te verschijnen. De vergeelde blaadjes mogen zeker weg, zo kan een eventuele ziekte minder snel verspreiden over de volledige plant. Een ander moment om te snoeien, is wanneer er vruchten beginnen te ontwikkelen. Als sommige komkommers heel weinig licht krijgen doordat er bladeren voor blijven hangen, kan je deze bladeren wegknippen zodat de overige vruchten veel beter kunnen rijpen.
Komkommers laten kruipen… of toch maar opbinden
Een belangrijke keuze die je zal moeten maken, is of je de plant haar weg wil laten zoeken over de grond, of liever wil opbinden zodat ze in de hoogte kan klimmen. Komkommers maken in elk geval hechtranken om zich vast te binden aan wat ze ook maar in de buurt kunnen vinden. Je kan dus kiezen om ze een constructie te geven zodat ze hier tegenaan kunnen groeien en zo de hoogte in gaan. Als je voorzichtig bent, kan je zelf de plant de juiste richting doen uitgroeien door ze wat tegen je constructie te leggen. Zorg er natuurlijk wel voor dat je de takjes niet beschadigt.
Het is zeker niet nodig om ze te laten opklimmen, de plant kan zijn weg ook vinden over de bodem, een beetje zoals pompoenen of meloenen dat ook kunnen. Het hangt er vooral vanaf hoeveel plaats je hebt. Misschien dat je beide eens kan proberen om zo te zien wat je het best bevalt?
Komkommers oogsten
Beginnen je vruchten goed vorm te krijgen en ben je klaar om te oogsten? Super! Maar hoe ga je hier best te werk? Allereerst is het goed om komkommers te plukken eens ze rijp zijn. De plant moet hier dan geen energie meer aan verspillen en zal sneller nieuwe bloemen en dus ook nieuwe vruchten maken. Op een jaar tijd kan dit erg veel komkommers opleveren, één plant kan er enkele tientallen voortbrengen. Kan je al wel even mee verder toch?
Wist je dat de bloemen van komkommers niet bevrucht moeten worden om over te gaan tot het vormen van de vrucht? Dit is vrij uniek in de plantenwereld en vind ik erg interessant. De meeste planten maken zowel mannelijke als vrouwelijke bloemen, die elkaar vervolgens moeten bestuiven. Maar niet zo bij komkommers! Enkel uit de vrouwelijke bloemen kunnen komkommers groeien. Mannelijke komkommers kunnen de vrouwelijke bloemen wel bestuiven, maar eigenlijk wil je dit liever niet. Als een vrouwelijke bloem bevrucht wordt, gaat de plant in deze vrucht zaad beginnen produceren, wat zeer slecht is voor de smaak van je komkommer. De komkommer wordt veel boller en dikker, maar dus veel minder lekker, om niet te zeggen oneetbaar. Daarom kan het een goed idee zijn om de plant in je kas te kweken, aangezien je hier minder snel bestuiving zal krijgen dan in de volle grond waar meer insecten rondvliegen.
Een andere manier om bevruchte bloemen te vermijden, is door de mannelijke bloemen gewoon weg te halen. Dat is misschien nog wel de meest eenvoudige oplossing! Moet je natuurlijk wel weten wat de mannelijke en wat de vrouwelijke bloemen zijn… Maar dat is ontzettend gemakkelijk! Een mannelijke bloem groeit gewoon aan een dun steeltje. Een vrouwelijke bloem daarentegen heeft een veel dikker stengeltje, dat lijkt als het ware op een minikomkommertje. Laat je geen mannelijke bloemen over, ga je normaal ook geen bevruchte komkommers krijgen.
Moest je uiteindelijk toch een bevruchte komkommer hebben, oogst dan gewoon niet te laat. Je zal merken dat de komkommer al snel dikker en groter wordt en soms ook van kleur verandert naar een veel lichter groen. Oogst hem dan, en proef zeker een stukje voor je hem in een gerecht gebruikt. Meestal valt de smaak nog wel mee als je snel genoeg oogst. Misschien vraag je je nu af hoe dit dan in de tuinbouw gebeurt? Wel, hier wordt gewerkt met planten die nagenoeg enkel vrouwelijke vruchten voortbrengen. Zo’n komkommers kan je zelf zeker ook kweken als je de juiste zaden gebruikt, al kunnen deze zaden soms wat duurder zijn. Als je wil, kan je hier zeker naar op zoek gaan in je lokale tuinwinkel!
Verschillende soorten komkommers
Er zijn heel veel verschillende soorten komkommers, dus je kan zeker experimenteren. Je kan soorten kweken zoals je in de groentewinkel ziet liggen, die rond de 400 gram zwaar kunnen worden en tot wel 40 centimeter lang! Een andere mogelijkheid is het telen van minikomkommers, dit vind ik wel een leuke variatie. Deze vruchten worden eerder 20 tot 30 centimeter lang, maar zijn niet zo bekend. Een laatste optie is misschien nog wel het meest vreemd… deze worden snackkomkommers genoemd. Snackkomkommers worden maar zo’n 10 tot 20 centimeter lang, dus als je komkommers alleen wil opeten is dit misschien eens leuk om te proberen!
Er zijn ook speciale vruchten die niet eens op een komkommer lijken, maar er wel familie van zijn. Ik vind zelf de citroenkomkommer, soms ook appelkomkommer genoemd, een erg leuke variant. Die kan je zeker ook eens proberen te planten in je tuin!
Wist je dat er ook komkommers zijn die niet groen zijn? Er bestaan namelijk ook komkommers die geel of zelfs wit zijn… Ik zou hier zelf niet meteen aan beginnen, aangezien ik een komkommer meteen met de kleur groen associeer. Maar moest je dit zelf ooit geprobeerd hebben, hoor ik graag je ervaringen!