De dagen worden helaas weer korter en de temperatuur begint aardig te dalen. De natuur, inclusief onze tuinen, komt stilaan tot rust en alles gaat steeds langzamer. Geregeld hoor je dan de vraag: kan ik nog wel composteren in de winter, als alles zo traag gaat in de natuur? Ja dat kan! Al zal de snelheid en efficiëntie afhangen van heel wat factoren, zoals we nu zullen bekijken.
Wat gebeurt er met de composthoop in de winter?
In principe gebeurt er weinig nieuw of anders dan tijdens de zomermaanden. De micro-organismen zijn nog steeds bezig met het omzetten van al je groene en bruine afval in vruchtbare compost. Alleen neemt hun honger af naarmate de temperatuur daalt. De vertering loopt trager en de omzetting verloopt dus niet meer zo snel als tijdens de zomer.
Wat compostering betreft, hebben we in België en Nederland het geluk dat de temperatuur meestal niet al te laag wordt. Voor vele Nederlanders die dol zijn op schaatsen of mensen zoals ik die graag een hoop sneeuw zien liggen, is onze zachte winter niet ideaal. Voor de compostering echter wel! Een temperatuur ver onder het vriespunt zorgt ervoor dat de compostering nagenoeg volledig stilvalt. Daar sta je dan met je afval!
Nu weten we allemaal dat zulke lage temperaturen zelden tot nooit voorkomen in onze contreien, wat ook wil zeggen dat we gelukkig het hele jaar door compost kunnen maken, ook in de winter. Toegegeven, het gaat allemaal wat minder snel en je moet op enkele zaken letten om nog een redelijk tempo in je composthoop te behouden, maar het is zeker goed te doen. Laten we daarom snel kijken naar de nodige technieken om ’s winters je eigen afval te verwerken tot compost!
Hoe composteren in de winter?
In principe is composteren tijdens de winter niet zo verschillend van de andere momenten van het jaar. Het belangrijkste is om de composthoop warm te houden, zodat de micro-organismen goed hun werk blijven doen.
Om het afval warm genoeg te houden heb je gelukkig geen verwarming nodig, de natuur werkt zo mooi dat ze zelf voor de nodige hitte zorgt. Vuurtjes rond je compostvat zetten is dus niet nodig, wel de hitte bijhouden. Maar voor je warmte bij kan houden, zal je eerst warmte moeten produceren. Dus hoe begin je hiermee?
Composthoop warm krijgen in de winter
Hitte komt spontaan vrij door de activiteit van de micro-organismen. Daarom zal je dus moeten proberen om deze beestjes zo actief mogelijk te houden. Het belangrijkste is om een goede combinatie van bruin en groen tuinafval aan te bieden.
Daarnaast heb je voldoende vocht nodig, al is dat meestal geen probleem tijdens de wintermaanden. Het probleem is nu net vaak dat het té nat wordt. Een overvloed aan vocht kan je vermijden door je compost af te dekken voor de regen. Heb je een gewone composthoop, dan zal je een zeil nodig hebben om hierover te leggen. Als je een compostvat hebt, heb je geen werk meer, daar zit standaard een deksel op om de regen eruit te houden!
Verder heb je nog voldoende bruin materiaal nodig. Het groene tuinafval bevat van zichzelf al heel veel vocht. Dit moet je dus wat neutraliseren door bruin afval toe te voegen.
Met een goede verhouding bruin en groenafval, en voldoende maar ook niet te veel vocht, zou de vertering op gang moeten blijven. En eens die op gang is, komt er vanzelf warmte vrij! En door die goed bij te houden, blijft de compostering dus ook weer vlot verder gaan… een beetje een vicieuze cirkel! Laten we snel kijken naar hoe we de hitte kunnen bijhouden!
Composthoop warm houden in de winter
Terwijl de compostering volop aan de gang is, wordt er heel wat warmte geproduceerd. Om deze warmte bij te houden, zal je een soort isolatie nodig hebben. Hoe sterk je moet isoleren, hangt uiteraard van de omstandigheden af.
Is het niet al te koud, dan zal een compostvat de warmte zelfs zonder moeite een beetje bijhouden. Ook een gewone composthoop zal nog wat warmte produceren en goed verteren. Als het echter kouder wordt en zeker als het gaat vriezen, heb je meer werk…
Een compostvat zou je kunnen beschermen door isolatie rond het vat te draaien. Nu is dit weinig natuurlijk, en daarom hoor je al eens dat tuiniers balen stro rond hun compostvat plaatsen. Stro is namelijk een heel goede isolator!
Voor een composthoop is dit lastiger. Je kan met een zeil de warmte proberen binnen te houden, en terwijl houd je de regen buiten. Dit is alleen wat irritant om nieuw afval op de hoop te kunnen gooien, maar verder zeker een goede oplossing.
Wat altijd helpt, is in het zonnetje composteren. De zon brengt ook in de winter een beetje warmte met zich mee, wat meteen de temperatuur in je composthoop een beetje verhoogt. Er zijn zelfs mensen die hun compostvat bewust in een kas plaatsen tijdens de winter, zodat de echte winterperiode waarin het composteren heel traag gaat, een heel stuk verkort kan worden.
Tot slot is het ook aan te raden om je composthoop niet te vaak om te zetten. Het omzetten van compost is erg belangrijk in de zomer, maar zorgt er in de winter net voor dat kostbare hitte ontsnapt uit de hoop. Nieuw afval kan je in de winter wel best een beetje richting het midden van de hoop wegduwen om het aan de warmte bloot te stellen. Op deze manier wordt het nieuwe afval toch wat sneller omgezet, want bovenaan in de koude wind… dan ga je veel geduld nodig hebben!
Tips om te composteren in de winter
Hoewel je ook in de winter volgens de standaard composteringstechnieken te werk kan gaan, zijn er wel enkele zaken waar je rekening mee kan houden.
Om te beginnen is de winter een beetje vervelend om voldoende bruin afval te verzamelen. In de keuken blijf je volop groen afval opstapelen bij het koken, zoals afval van groenten en fruit. Om goed te composteren, was een mix van groen en vruin afval echter super belangrijk. Maar waar haal je nu in hemelsnaam nog bruin afval in de winter?
De oplossing: in de herfst veel blad verzamelen in zakken en deze op een droge plaats bewaren. Zo kan je tijdens de donkere dagen steeds uit je reserve voorraad bruin materiaal gaan halen om een goede mix te houden, wat tot betere vertering en vruchtbare compost leidt.
Tip twee gaat over de grootte van de composthoop. In de zomer maakt dit iets minder uit, maar als het koud is, wil je zeker voldoende warmte kunnen verzamelen. Een kleine hoop heeft echter een veel grotere oppervlakte die aan de koude wordt blootgesteld, als je deze oppervlakte afzet ten opzichte van het volume van de hoop. Probeer daarom zeker om een hoop te maken met voldoende inhoud. Ik heb wel eens gehoord dat je voor zo’n 1 tot 1,5m diepte en hoogte zou moeten gaan… dat is dus al wel wat!
Een laatste tip kan ik geven, puur uit gebruiksgemak. De meeste composthopen liggen ergens achter in de tuin, uit het zicht en op een stukje wandelen van de huisdeur. Allemaal goed en wel, maar in de vrieskou die afstand afleggen is minder leuk!
Daarom kan je best compost in een emmer of ander bakje verzamelen tijdens de dag (eventueel zelfs gedurende enkele dagen als het koud genoeg is zodat het afval niet gaat stinken). Dit afval kan je dan net langs de deur verzamelen, en breng je later in één keer tot de composthoop. Zo lijd je minder vaak kou! Daarbij, zo moet je je composthoop minder vaak onder zijn beschermlaagje uithalen, zodat de warmte niet elke dag enkele keren verloren gaat!
Niet vergeten: zoals iets hoger beschreven, probeer je het nieuwe afval best niet allemaal bovenaan te leggen maar meer richting et midden van je composthoop te krijgen. Dit zorgt ervoor dat de vertering van dit nieuwe afval ook op gang komt!
Kan je beginnen composteren in de winter?
Ja, je kan starten met een composthoop in de winter. De omzetting van je afval zal trager verlopen dan in de zomer, maar als je enkele slimme stappen volgt, kan je zelfs in de winter beginnen!
Waar moet je dan zoal op letten? Om te beginnen is het aan te raden om wat compost te nemen van een oude hoop die nagenoeg volledig verteerd is. Deze compost breng je dan in het midden van je nieuwe hoop aan. Doordat je nu micro-organismen, wormen en andere compostbeestjes meteen in je nieuwe afval verwerkt hebt, kunnen die beestjes meteen aan hun nieuwe feestmaal beginnen. Je hebt ze met een rode loper tot aan het banket gebracht!
De vertering kan zo veel sneller op gang komen. Als je voldoende compost overneemt, is zelfs de hitte mooi meegenomen. Je nieuwe hoop komt zo iets meer op temperatuur en zal een betere compostering kennen.
Probeer de nieuwe hoop ook zeker af te dekken zodat er niet te veel koude lucht en vocht aan komt. Al moet er uiteraard voldoende vocht aanwezig zijn voor een goede omzetting.
Zelfs als je een echt strenge winter treft waarin de compostering volledig stilvalt, is het aan te raden om toch te beginnen met je nieuwe composthoop. Waarom, vraag je je misschien af? Het leuke is nu dat bij de eerste zonnestralen en de eerste warmere dagen, jouw nieuwe hoop meteen kan beginnen composteren. Zo verlies je geen tijd en kan je optimaal gebruik maken van alle warme dagen in het voorjaar!
Moet je de composthoop afdekken in de winter?
Als echt echt koud wordt, is het afdekken wel aan te raden bij een composthoop of bak. Gebruik je echter een compostvat, dan kan je meestal wel zonder afdekken de winter doorkomen.
Nu, als het een periode echt hard gaat vriezen, is het zeker wel een goed idee om wat bescherming voor je compost te voorzien. Probeer bijvoorbeeld een zeil over je hoop of bak te leggen zodat er minder koude lucht aan je compost komt. Bij een vat kan je ook altijd stro rond het vat aanbrengen om wat extra isolatie te voorzien.
Het allerleukste is eigenlijk als er sneeuw valt. Niet enkel omdat dit mooi is, maar ook omdat sneeuw een perfecte isolator is. Het houdt de koude vrij goed buiten en zorgt dat de warmte van de compostering goed wordt bijgehouden. Eigenlijk krijg je zo een soort van mini iglo rond je afvalberg, super toch?
Hoewel deze hulpmiddelen allemaal kunnen helpen, is het geen garantie dat je nog goed kan composteren in de winter. Vaak valt het proces toch stil uiteindelijk door erge koude, ondanks alle moeite. Daarom zou ik aanraden om niet te overdrijven! Het is zeker geen ramp om enkele maanden wat minder compost te maken. Je afval even laten opstapelen op de hoop zonder vertering gaat ook, en binnen enkele weken of maanden is de zon weer daar met hogere temperaturen… en dan komt je composthoop ongetwijfeld weer erg snel tot leven!